๙. วัตถุเจือปนอาหาร กฎระเบียบไทย กับ มาตรฐานเทศ ตอน ๒

มาตรฐานทั่วไปสำหรับวัตถุเจือปนอาหารของโคเด็กซ์ (Codex General Standard for Food Additives)

ได้รวบรวมอาหารชนิดต่าง ๆ และจัดทำในรูปแบบของ ‘ระบบหมวดอาหาร’ พร้อม ‘คำอธิบายในแต่ละหมวด’

ระบบและคำอธิบายค่อนข้างละเอียดครอบคลุมอาหารแทบทุกชนิดที่มีการผลิตในประเทศต่าง ๆ

‘ระบบหมวดอาหาร’ หรืออาจเรียกว่า ‘ระบบหมวดอาหารของโคเด็กซ์’

รายละเอียดอยู่ในข้อ ๕ ของมาตรฐานวัตถุเจือปนอาหารของโคเด็กซ์

‘ระบบหมวดอาหารของโคเด็กซ์’ ประกอบด้วย ๑๖ หมวดอาหารหลัก ได้แก่

     01.0 Dairy products and analogues, excluding products of food category 02.0

     02.0 Fats and oils, and fat emulsions

     03.0 Edible ices, including sherbet and sorbet

     04.0 Fruits and vegetables (including mushrooms and fungi, roots and tubers, pulses and 
            legumes, and aloe vera), seaweeds, and nuts and seeds

     05.0 Confectionery

     06.0 Cereals and cereal products, derived from cereal grains, from roots and tubers, pulses, 
            legumes and pith or soft core of palm tree, excluding bakery wares of food category 07.0

     07.0 Bakery wares

     08.0 Meat and meat products, including poultry and game

     09.0 Fish and fish products, including molluscs, crustaceans, and echinoderms

     10.0 Eggs and egg products

     11.0 Sweeteners, including honey

     12.0 Salts, spices, soups, sauces, salads and protein products

     13.0 Foodstuffs intended for particular nutritional uses

     14.0 Beverages, excluding dairy products

     15.0 Ready-to-eat savouries

     16.0 Prepared foods

ในแต่ละหมวดอาหารหลักประกอบด้วยหมวดอาหารย่อย ๆ ในลำดับชั้นต่าง ๆ ซึ่งแสดงในภาคผนวก Annex B ส่วน Part I

ระบบหมวดอาหารของโคเด็กซ์จัดทำขึ้นด้วยหลักการดังนี้

     ๑. ระบบหมวดอาหารจัดทำเป็นลำดับชั้น (Hierarchy) ซึ่งหมายความว่า

         เมื่ออนุญาตให้วัตถุเจือปนอาหารใด ๆ ใช้ได้ในหมวดอาหารลำดับชั้นใดลำดับชั้นหนึ่ง

         วัตถุเจือปนอาหารนั้นจะได้รับอนุญาตให้ใช้ได้ในหมวดอาหารลำดับชั้นย่อยถัด ๆ ไปทั้งหมดด้วย

         ตัวอย่าง เช่น ในหมวดอาหาร 01.0 Dairy products and analogues, excluding products of food category 02.0 

         ถ้าวัตถุเจือปนอาหารชนิดหนึ่ง ๆ อนุญาตให้ใช้ได้ในหมวดอาหารลำดับชั้น ๐๑.๐

         วัตถุเจือปนอาหารชนิดนั้นก็จะได้รับอนุญาตให้ใช้ได้ในหมวดอาหารลำดับชั้นย่อยถัด ๆ ไปทั้งหมด
         ตั้งแต่ชั้น ๐๑.๐ ๐๑.๑ ๐๑.๑.๑ ๐๑.๑.๒ ๐๑.๑.๓ ๐๑.๑.๔

                            ๐๑.๒ ๐๑.๒.๑ ๐๑.๒.๑.๑ ๐๑.๒.๑.๒ ๐๑.๒.๒ ……

                    ไปจนถึงชั้น …… ๐๑.๘.๒

         แต่สมมตว่า วัตถุเจือปนอาหารชนิดหนึ่ง อนุญาตให้ใช้ได้ในหมวดอาหารลำดับชั้น ๐๑.๒.๑
         วัตถุเจือปนอาหารชนิดนั้นก็จะได้รับอนุญาตให้ใช้ได้ในหมวดอาหารชั้น ๐๑.๒.๑ ๐๑.๒.๑.๑ ๐๑.๒.๑.๒ เท่านั้น

     ๒. ระบบหมวดอาหารอิงตามอาหารในท้องตลาด

     ๓. ระบบหมวดอาหารใช้หลักการที่เรียกว่า Carry-over Principle

         ซึ่งคือ การยอมให้พบวัตถุเจือปนอาหารที่ติดมากับวัตถุดิบในอาหารที่ผู้ประกอบการผลิตได้ 

         เช่น พิซซ่าอาจพบวัตถุเจือปนอาหารหลายชนิดที่ติดมากับวัตถุดิบซึ่งถือว่าเป็นอาหารเช่นกัน 
         แต่ให้พบได้ในสัดส่วนที่ถูกต้องตามกฎระเบียบ

‘คำอธิบายอาหารในแต่ละหมวด’ หรือ ‘Food Category Descriptors’

อยู่ในภาคผนวก Annex B ส่วน Part II ของมาตรฐานวัตถุเจือปนอาหารของโคเด็กซ์

‘คำอธิบายอาหารในแต่ละหมวด’ จะบอกรายละเอียดว่าหมวดอาหารนั้น ๆ ครอบคลุมอะไรบ้าง 

ตัวอย่าง เช่น ซอสมะเขือเทศอยู่ในหมวด 12.6.2 Non-emulsified sauces (e.g. ketchup, cheese sauce, cream sauce, brown gravy)

หมวด 12.6.2 Non-emulsified sauces (e.g. ketchup, cheese sauce, cream sauce, brown gravy) ครอบคลุมอาหารดังนี้

     o ซอส น้ำเกรวี่ และน้ำสลัด:  ชนิดที่มีส่วนประกอบหลักเป็นน้ำ กะทิ หรือนม

     o ตัวอย่าง เช่น ซอสบาร์บีคิว 

                       ซอสมะเขือเทศ 

                       ซอสเนยแข็งหรือซอสชีส 

                       น้ำซอสรสเผ็ดของอังกฤษ (Worcestershire sauce, Oriental thick Worcestershire sauce [tonkatsu sauce]) 

                       ซอสพริก 

                       น้ำจิ้มรสเปรี้ยวหวาน 

                       ไวท์ซอสที่มีครีมเป็นส่วนประกอบหลัก (ซอสที่มีส่วนประกอบหลักเป็นนมหรือครีม เติมไขมัน (เช่น เนย) และ
                             แป้งเล็กน้อย อาจมีเครื่องปรุงรสหรือเครื่องเทศด้วยก็ได้)

จะเห็นว่า ระบบหมวดอาหารของโคเด็กซ์จัดทำขึ้นอย่างเป็นระบบและกำกับด้วยคำอธิบาย เพื่อให้ผู้นำมาตรฐานไปใช้ไม่เกิดความสับสน