๑๔. ฉลากแบบฉลุย (๑) สร้างต้นแบบข้อความฉลากกัน

ผู้ประกอบการอาจมีประสบการณ์สับสนอลหม่านในช่วงที่ต้องทำฉลากของอาหารที่พัฒนาขึ้นใหม่
อาจไม่แน่ใจว่า เข้าใจข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องถูกต้องทั้งหมดหรือไม่
อาจสงสัยว่า ได้นำข้อกำหนดทางกฎหมายมาใช้อย่างครบถ้วนหรือไม่
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เมื่อจัดทำข้อความที่ต้องแสดงบนฉลากแล้ว 
ทำอย่างไรจะสื่อสารกับผู้ร่วมงานทั้งทีมให้เข้าใจตรงกันเพื่อจะสามารถจัดทำฉลากให้เสร็จสมบูรณ์ในเวลาที่จำกัดได้
รวมทั้ง เมื่อจำเป็นต้องเปลี่ยนแปลงอย่างกะทันหัน จะทำอย่างไรไม่ให้มีข้อผิดพลาดเกิดขึ้น

บทความนี้ขอนำเสนอ การจัดทำต้นแบบของฉลากเพื่อช่วยลดความชุลมุนสับสนอลเวงนี้
กล่าวให้ชัดยิ่งขึ้น การมีต้นแบบของฉลากก็คือการมีต้นแบบข้อความที่ต้องปรากฎบนฉลากอาหาร 

หลัก ๆ แล้วข้อกำหนดของฉลากอาหารประกาศอยู่ในกฎระเบียบแนวระนาบ 2 ฉบับ คือ
๑. ประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ ๓๖๗) พ.ศ. ๒๕๕๗ เรื่อง การแสดงฉลากของอาหารในภาชนะบรรจุ
๒. ระเบียบสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา ว่าด้วยการดำเนินการเกี่ยวกับเลขสารบบอาหาร พ.ศ. ๒๕๕๗

ปัญหาเล็ก ๆ ที่อาจทำให้การจัดทำต้นแบบข้อความที่ต้องปรากฎบนฉลากอาหารเกิดความบกพร่องได้ คือ
ข้อกำหนดที่เป็นประเด็นเดียวกันมักกระจัดกระจายอยู่ในกฎระเบียบฉบับเดียวกันหลาย ๆ ที่

การจัดทำต้นแบบนี้จึงต้องมีกระบวนการเล็ก ๆ เพื่อผู้ประกอบการนำไปปรับใช้ได้ ดังนี้
๑. การจัดทำรายการข้อกำหนดให้ครบทุกประเด็น 
    ตัวอย่างรายการข้อกำหนด ได้แก่
      ๑. ชื่ออาหาร
      ๒. เลขสารบบอาหาร
      ๓. ชื่อ ที่ตั้ง ของ ผู้ผลิต ผู้แบ่งบรรจุ ผู้นำเข้า
      ๔. ปริมาณอาหารเป็นระบบเมตริก
      ๕. ส่วนประกอบสำคัญ
      ๖. ข้อมูลสำหรับผู้แพ้อาหาร
      ๗. วัตถุเจือปนอาหาร
      ๘. การแต่งกลิ่นหรือรส
      ๙. อายุของอาหาร
    ๑๐. คำเตือน
    ๑๑. ข้อแนะนำในการเก็บรักษา
    ๑๒. วิธีปรุงเพื่อรับประทาน
    ๑๓. วิธีการใช้และข้อความที่จำเป็นสำหรับอาหารที่มุ่งหมายจะใช้กับทารกหรือเด็กอ่อนหรือบุคคลกลุ่มใดโดยเฉพาะ
    ๑๔. ข้อความที่กำหนดเพิ่มเติมตามบัญชีแนบท้ายประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ ๓๖๗)
    ๑๕. ข้อความที่ต้องมีสำหรับอาหารที่มีประกาศกระทรวงสาธารณสุขกำหนด

๒. การรวบรวมข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องทั้งหมดของแต่ละประเด็น

    ตัวอย่างที่ ๑ ข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับ 'ชื่ออาหาร'
                    ข้อกำหนดปรากฎอยู่ในประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ ๓๖๗) ดังนี้
         o ข้อ ๔(๑)

        o ข้อ ๑๒ - ๑๓

        o ข้อ ๑๔ (๑)

    ตัวอย่างที่ ๒ ข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับ 'เลขสารบบอาหาร'
                    ข้อกำหนดปรากฎอยู่ในระเบียบฯ ว่าด้วยการดำเนินการเกี่ยวกับเลขสารบบอาหาร พ.ศ. ๒๕๕๗ ข้อ ๖ 

๓. การทำความเข้าใจข้อกำหนดทั้งหมดของแต่ละประเด็น แล้วสรุปสั้น ๆ แต่ใจความต้องครบถ้วน
    o ตัวอย่างสรุปข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับ 'ชื่ออาหาร'

   o ตัวอย่างสรุปข้อกำหนดที่เกี่ยวข้องกับ 'เลขสารบบอาหาร'

๔. การรวมข้อกำหนดทั้งหมดทุกประเด็นของอาหาร ๓ ประเภท ดังตัวอย่างด้านล่าง
    ก. อาหารจำหน่ายในประเทศ

    ข. อาหารที่มิใช่จำหน่ายโดยตรงต่อผู้บริโภคหรือผู้แบ่งบรรจุหรือผู้ปรุงหรือผู้จำหน่ายอาหาร

    ค. อาหารส่งออก

๕. การสร้างตารางข้อกำหนด
    o ส่วนต้นของข้อกำหนด: ตัวอย่างข้อมูลที่ควรปรากฎในส่วนต้นของข้อกำหนด ดังนี้
       ๑. ชื่ออาหาร 
       ๒. กฎระเบียบแนวดิ่งที่กำกับคุณภาพมาตรฐานของอาหารนั้น ๆ
       ๓. ประเภทของฉลาก สำหรับเลือกว่าตารางนี้เป็นข้อกำหนดของฉลากใดบ้าง ซึ่งมี ๓ ประเภท คือ
           ก. ฉลากอาหารจำหน่ายในประเทศ
           ข. ฉลากอาหารที่มิใช่จำหน่ายโดยตรงต่อผู้บริโภคหรือผู้แบ่งบรรจุหรือผู้ปรุงหรือผู้จำหน่ายอาหาร
           ค. ฉลากอาหารส่งออก

    o ส่วนตาราง: ขอเสนอให้แบ่งตารางเป็น 2 คอลัมน์ ดังนี้

       ๑. คอลัมน์แรกเป็นข้อกำหนดตามกฎระเบียบ

       ๒. คอลัมน์ที่สองเป็นข้อความที่ต้องปรากฎบนฉลากอาหารที่ผู้ประกอบการพัฒนาขึ้น

    o ส่วนเนื้อหาในตาราง:  ข้อกำหนดตามกฎระเบียบควรประกอบด้วย 2 ส่วน ได้แก่

       ส่วนที่ ๑ ข้อกำหนดตามกฎระเบียบแนวดิ่ง: 
                  ซึ่งก็คือ ประกาศกระทรวงสาธารณสุข (ฉบับที่ ๓๖๗) ข้อ ๑๕ ที่ว่า 'ข้อความที่ต้องมีสำหรับอาหารที่มีประกาศกระทรวงสาธารณสุขกำหนด' นั่นเอง

       ส่วนที่ ๒ ข้อกำหนดตามกฎระเบียบแนวระนาบ:  แบ่งเป็น ๓ ตอนสำหรับอาหาร ๓ ประเภท ดังนี้

           ก. ฉลากอาหารจำหน่ายในประเทศ
           ข. ฉลากอาหารที่มิใช่จำหน่ายโดยตรงต่อผู้บริโภคหรือผู้แบ่งบรรจุหรือผู้ปรุงหรือผู้จำหน่ายอาหาร
           ค. ฉลากอาหารส่งออก

๖. การนำข้อกำหนดทั้งหมดประกอบเป็นตาราง ซึ่งเมื่อครบทุกองค์ประกอบแล้ว ควรได้ตารางสมบูรณ์ตามตัวอย่าง ดังนี้

ขอตั้งชื่อตารางนี้ว่า ต้นแบบ "ข้อความบนฉลากอาหารตามที่กฎหมายกำหนด' 
ตัวอย่างการใช้งานต้นแบบนี้แสดงในบทความต่อไป